Waterschap Brabantse Delta en Evides Industriewater onderzoeken of gezuiverd afvalwater (effluent) van de RWZI in Bath kan worden opgewerkt tot proceswater. De inzet van effluent als proceswater, leidt tot minder grondwateronttrekkingen. Er is dan meer grondwater beschikbaar voor bijvoorbeeld drinkwater.
Zorgen voor voldoende zoet water van goede kwaliteit. Dat is een uitdaging voor Nederland, vooral wanneer langere droge periodes en hevige neerslag elkaar gaan afwisselen door een veranderend klimaat. Het bewust omgaan met beschikbare zoetwatervoorraden is dus van belang. Hergebruik van water is een manier om de zoetwatervoorziening vorm te geven.
Onderzoek
Evides plaatste een pilotinstallatie op het terrein van RWZI Bath, de grootste rioolwaterzuivering van waterschap Brabantse Delta. De RWZI Bath zuivert dagelijks gemiddeld zo’n 100.000 kuub afvalwater.
De pilotinstallatie neemt een deelstroom effluent in. Via bewezen en bekende technieken als ultrafiltratie en reverse osmose werkt Evides het effluent op tot proceswater.
De kwaliteit van het effluent van de RWZI Bath voldoet aan de eisen, maar het heeft wel wat bijzondere uitdagingen. Denk bijvoorbeeld aan een hogere zoutconcentratie. Gedurende de pilot onderzoekt men de optimale procesomstandigheden voor dit relatief zoute water.
Pilotperiode
Omdat het afvalwater in Bath het hele jaar door wordt gezuiverd, is het gezuiverde water ook in droge tijden beschikbaar. Het onderzoeksproject loopt nu en duurt tot oktober 2021. Na deze pilotperiode kan er bij goed resultaat een nieuw (deel)traject richting een full scale toepassing volgen.
Toekomstbestendig
Waterschap Brabantse Delta en Evides Industriewater hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid om actief een rol te pakken in het toekomstbestendig maken van watervoorziening. Zij hebben de ambitie om volledig klimaatneutraal en circulair te zijn en een wezenlijke bijdrage te leveren aan een klimaatbestendige en vitale leefomgeving. Het hergebruiken van gezuiverd afvalwater voor proceswater draagt daaraan bij. Er wordt een nieuwe waterbron gecreëerd die een bijdrage levert aan de zoetwatervoorziening.
Waterbedrijf Groningen en North Water nemen de nieuwe industriewaterzuivering Garmerwolde en de nieuwe transportleidingen voor drink- en industriewater in gebruik. Hiermee leveren de bedrijven op een duurzame manier water aan de industrie in de Eemshaven met Google als eerste grote afnemer.
De Eemshaven is de laatste jaren flink in ontwikkeling. Dit betekent eveneens een toenemende vraag vanuit Noordoost-Groningen naar water om te gebruiken als koel- en proceswater. North Water, een gezamenlijke industriewaterdochter van Waterbedrijf Groningen en Evides Industriewater, levert het water op maat.
Samen met waterschap Noorderzijlvest koos North Water voor het RWZI-terrein Garmerwolde als locatie. Vanaf hier is voldoende oppervlaktewater van goede kwaliteit uit het Eemskanaal beschikbaar als bron voor industriewater. Daarnaast biedt het maximale kansen voor het hergebruik van slib en het gezuiverde rioolafvalwater (effluent). Momenteel vindt een verkenning plaats naar de mogelijkheden om in de nabije toekomst het effluent te kunnen hergebruiken.
Nieuw leidingentracé
Om het industriewater vanuit Garmerwolde aan de Eemshaven te kunnen leveren werd er ook een heel nieuw transportleidingtracé voor industriewater aangelegd. Waterbedrijf Groningen legde gelijktijdig een nieuwe drinkwaterwaterleiding aan over grotendeels hetzelfde tracé. Om daarmee te zorgen voor een robuuste drinkwaterinfrastructuur voor het leveringsgebied Noordoost-Groningen. Werk met werk combineren is een win-win voor alle betrokkenen: een in plaats van twee keer aanleggen scheelt in kosten maar zeker ook in de overlast.
Het Nationaal Programma Groningen kent een subsidie toe aan North Water voor een industriewatertransportleiding naar Delfzijl. Deze leiding verbetert het economische vestigingsklimaat in Delfzijl en vergroot de beschikbaarheid van drinkwater voor Groningers. Ook in perioden van langdurige droogte.
De regio Delfzijl is momenteel volop in ontwikkeling. De groei van industriële activiteit en de komst van de bio-based chemie en waterstof-economie zorgen voor een toenemende watervraag. Om dit ‘industriewater op maat’ te kunnen leveren, onderzoekt North Water de mogelijkheid voor een duurzame industriewatervoorziening en -infrastructuur.
Nortwater wil een nieuwe transportleiding tussen Delfzijl en Appingedam aanleggen en deze aansluiten op de industriewaterleiding Garmerwolde-Eemshaven. Daarmee kan het bedrijf industriewater op basis van oppervlaktewater leveren aan de regio Delfzijl. Dit industriewater komt van de industriewaterzuivering Garmerwolde dat oppervlaktewater – en op termijn mogelijk ook RWZI effluent na aanvullende zuivering – als duurzame bron voor industriewater gebruikt. North Water bouwt ook aan lokale distributie, een verdeelstation en een verdere opwerkingsstap voor een deel van het water.
Duurzame bijdrage aan de regio
Met deze nieuwe waterinfrastructuur krijgen bedrijven die zich vestigen in Delfzijl toegang tot industriewater en voorkomt North Water onnodig drinkwatergebruik door de industrie. Perry van der Marel, Managing Director North Water: ‘Door te investeren in een duurzame industriewatervoorziening kunnen we industriewater leveren met oppervlaktewater als bron. Daardoor blijven drinkwaterbronnen behouden voor de drinkwatervoorziening en dragen we bij aan een toekomstbestendige regio Delfzijl. De toekenning van de bijdrage van het Nationaal Programma Groningen onderstreept dit.’
Nationaal Programma Groningen
De toekenning vanuit Nationaal Programma Groningen is voor North Water het startsein om de plannen samen met de diverse partijen en partners waaronder LTO Noord, provincie, Groningen Seaports, gemeente en de industrie Delfzijl verder uit te werken en op economische haalbaarheid te beoordelen. Van der Marel: ‘Voordat de leiding daadwerkelijk in de grond ligt, moeten er veel zaken worden geregeld. Zoals het ontwerp uitwerken, bestek opstellen, vergunningen aanvragen, met verschillende stakeholders overleggen en overeenkomsten afsluiten met landeigenaren en afnemers.’
Evides Waterbedrijf rondde in de tweede helft van 2020 de werkzaamheden af aan het Innamepompstation Bergsche Maas. Een mooi en vooral complex project waar het waterbedrijf samen met verschillende partners werkt aan het nieuwe innamepunt voor de (drink)watervoorziening. Hiermee kan Evides de leveringszekerheid van en de toenemende vraag naar drink- en industriewater blijven garanderen.
Evides Waterbedrijf bouwde in opdracht van Waterwinningsbedrijf Brabantse Biesbosch (WBB) een nieuw innamepompstation met ondergrondse transportleidingen naar spaarbekken De Gijster. Het nieuwe innamepompstation, Nederlands grootste innamestation van rivierwater, kreeg een verhoogde pompcapaciteit. Dit zorgt ervoor dat het spaarbekken versneld kan worden aangevuld na bijvoorbeeld een innamestop door droogte.
Daarnaast zijn in het spaarbekken De Gijster optimalisaties doorgevoerd. Zo is het spaarbekken uitgediept om de kwaliteit van het zuiveringsproces te verhogen. Evides ziet de vraag naar drink- en industriewater toenemen. Ook wordt het waterbedrijf steeds vaker geconfronteerd met langere, droge perioden.
Aannemer Van der Ven de volgende werkzaamheden uit:
- Installatie motoren en frequentieomvormers van de pompen (pompcapaciteit 8m3/s);
- Afbouw bovenbouw van het innamepompstation;
- Installatie secundaire installaties innamepompstation;
- Afzinken 3x leidingstrengen DN2100 over een lengte van ca. 1200 meter;
- Leidingwerk DN2100 in bouwkuip over een lengte van ca. 400 meter, inclusief de aansluitingen op het innamepompstation;
- Aanleg 2x zinkconstructies in de rivieren/kreken het Spijkerboor en het Middelste Gat van de Plomp;
- Aanleg 2x duikers (DN600 + DN2100) voor de herinrichting van het natuurgebied op de St. Jansplaat en de Fortunapolder;
- Aanleg uitstroomconstructie spaarbekken De Gijster;
- Installatie vacuuminstallatie gebouwen;
- Start herinrichting werkterrein.
Inmiddels zijn de testen van de verschillende installaties succesvol afgerond. Het complete pompstation en de leidingen zijn nu aan het proefdraaien. Evides verwacht het innamepunt in Q2 2021 in gebruik te kunnen nemen.
Dow Benelux en Evides Industriewater hernieuwden hun samenwerking en leggen samen twee wetlands aan. Als de proef slaagt, bouwen de partijen een wetland van zes tot acht hectare die brak afvalwater op natuurlijke wijze voorbehandelt.
Vorig jaar startte een onderzoek naar integratie van wateroplossingen. Onderdeel van dit onderzoek is een pilot wetland waar het effluent uit de lokale industriële en huishoudelijke afvalwaterzuiveringen een natuurlijk voorbehandeling ondergaat. Evides Industriewater zuivert het water daarna verder tot de hoge kwaliteit die vereist is voor het industriële proces. Tegelijkertijd onderzoeken de partijen of het mogelijk is om regen- en polderwater in de ondergrond op te slaan om tijdens droogte voorraden beschikbaar te hebben.
Twee wetlands
Men bouwde een pilot wetland op het terrein van Evides Industriewater, aan de grens van het industriepark waar Dow meerdere fabrieken heeft staan. De twee constructed wetlands hebben elk een oppervlakte van 350 vierkante meter en zijn voorzien van vegetatie. Plantenwortels en microben in de bodem zorgen voor gedeeltelijke voorbehandeling en biologische stabilisatie van brak afvalwater. Daarna ontzilt men het water nog. De betrokken onderzoekers houden via een nieuwgebouwde onderzoeklocatie de kwaliteit van het water in de wetland nauwlettend in de gaten. Ook onderzoekt men de impact op de verdere zuivering tot Demiwater.
Eerste stap
Onderzoek naar de toegevoegde waarde van wetlands is de eerste stap naar een grootschalige toepassing van het voorzuiveren van huishoudelijk en industrieel effluent (gezuiverd afvalwater). Een mooie stap voor de waterrijke Schelde Delta regio.
De betrokken partijen ronden het Wetlands onderzoek in 2021 af. Bij een succesvolle pilot vergroot men het wetland vergroot worden naar zes à acht hectare. Daarmee kunnen Dow en Evides gebruik maken van voorbehandeling en brakwaterzuivering. Daarmee maximaliseert men de inname van gezuiverde waterstromen terwijl ze de inname van Biesboschwater tot een minimum terugbrengen.
Koelwater
Daarnaast verbetert de kwaliteit van het koelwater dan zodanig dat Dow minder water en chemicaliën nodig heeft in de koeltorens. Met de steeds drogere zomers de afgelopen jaren oefent de industrie op deze manier minder druk uit op bronnen die ook voor drinkwater worden gebruikt. Ook zal het proces de kwaliteit van het proceswater verduurzamen aangezien er minder chemicaliën nodig zijn om water op de gewenste kwaliteit te krijgen.
Op het waterbekken van productielocatie Kralingen opende Evides Waterbedrijf Europa’s grootste zonvolgende drijvende zonnepark. Dit laatste levert optimaal rendement op aan duurzame energie. Het is een nieuwe, innovatieve stap naar het energieneutraal maken van de drinkwaterproductie van Evides.
Het drijvende park meet één hectare. Annette Ottolini, directeur van Evides Waterbedrijf en Kees-Jan van der Geer, directeur van Floating Solar openden het zonnepark. Van der Geer: ‘Omdat de installatie met speciale sensoren de zon kan volgen, wordt zoveel mogelijk zonnekracht effectief benut. Het meedraaien gebeurt met lieren. Sensoren meten de sterkte van de zon, de windkracht en andere parameters en zorgen voor een optimaal resultaat aan duurzame energie. De omvang van zo’n zonnepark is vooralsnog uniek in Europa.’
Tussen het waterbekken en het Evides hoofdkantoor ligt nog een halve hectare aan zonnepanelen. Annette Ottolini: ‘Het geheel is het zichtbare én meetbare resultaat van de bijdrage van Evides aan de energietransitie. Wij willen het leveren van betrouwbaar drink- en industriewater zo inrichten en organiseren, dat de energiebalans uiteindelijk neutraal is.’ Op een zonnige dag wekt Evides zo’n 9.500 kilowattuur duurzame energie op. Hiermee kan het vijftien procent van de productielocatie in Rotterdam laten draaien.
Zon op Water
Met het landelijke pilotproject ‘Zon op Water’ op de Maasvlakte deed Evides ervaring op met drijvende zonnepanelen. Komend jaar onderzoekt het bedrijf de effecten van drijvende zonnepanelen op de waterkwaliteit en de ecologie in en rond het spaarbekken. Daarbij wordt gekeken naar onder andere algengroei, verspreiding van bacteriën uit uitwerpselen van vogels, verminderde uv-straling op het water en de invloed van de wind. Het is van essentieel belang dat de waterkwaliteit in het spaarbekken goed blijft.
Samenwerking
Op Kralingen werkt Evides samen met Floating Solar, die het zonnepark levert. Zij financieren, plaatsen en beheren het zonnepark en blijven eigenaar van de panelen. Evides neemt de groene stroom af die wordt geproduceerd. De in totaal 4.787 panelen met een vermogen van 1.628 kilowattpiek hebben een jaaropbrengst van ruim twee miljoen kilowattuur aan duurzame energie. Ter vergelijk: dit is net zoveel als 650 huishoudens gemiddeld per jaar verbruiken.
Uitbreiding
Het spaarbekken in Kralingen heeft met drie hectare maar een relatief klein wateroppervlak. De drie spaarbekkens in de Biesbosch zijn bijvoorbeeld 650 hectare groot. Evides berekende dat het mogelijk is om honderd procent van het stroomverbruik zelf op te wekken op de spaarbekkens. Daarbij wordt maximaal dertig procent van het wateroppervlak afgedekt met panelen.
Energieneutraal in 2025
Zon op Water maakt onderdeel uit van programma ‘Evides Energie Neutraal’ (EEN). Hiermee wil het waterbedrijf bijdragen aan de versnelling van de energietransitie. Het doel is om in 2025 zowel energieneutraal als klimaatneutraal te zijn. Eind 2018 is op de productielocatie Braakman in Zeeuws-Vlaanderen het eerste zonnepark in gebruik genomen. Dit zonnepark op land levert 25 procent van de voor productie benodigde stroom op.
Evides Industriewater past de afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) Schiphol aan om ook in toekomst te voldoen aan de lozingsnormen. Samen met Schiphol koos de beheerder van de RWZI voor implementatie van een fijnzeefinstallatie als extra voorbehandelingsstap. Deze vangt onder andere cellulose af, waardoor de verwerkingscapaciteit van de huidige installatie toeneemt. Evides Industriewater is inmiddels al gestart met de bouw.
Op basis van de inpasbaarheid, duurzaamheidswinst, robuustheid en kosteneffectiviteit is gekozen voor de implementatie van influent fijnzeven. De fijnzeven worden toegevoegd als extra voorbehandeling om zwevende stoffen, voornamelijk cellulose afkomstig van toiletpapier, af te vangen. Evides Industriewater is in januari 2019 gestart met de bouw waarbij de keuze is gevallen op een Bellmer fijnzeefinstallatie van SOLIS Projects.
Het Bellmer TurboScreen fijnfilter haalt gesuspendeerd en fijn materiaal uit het afvalwater en kan grote hydraulische debieten verwerken. Het speciale zeefdoek zorgt voor een hoge afscheidingsgraad van onopgelost vuil en een grote CZV-reductie. Het gebruik van chemicaliën is niet nodig. Het Bellmer TurboScreen is voor veel verschillende toepassingen geschikt, zoals voorzuivering, na-filtratie of als eenvoudige zuivering om de heffing te verlagen.
Deze machine is zeer geschikt voor het afvangen van cellulose uit afvalwater van een rwzi. In Duitsland en Nederland zijn goede resultaten behaald: reductie van 50 tot 80 procent van de zwevende stof en 30 tot 50 procent van het CZV.
Grondstof
Men verwacht medio 2019 de installatie in gebruik te kunnen nemen. Daarnaast onderzoekt Evides Industriewater de haalbaarheid om het afgevangen cellulose/toiletpapier om te zetten naar een grondstof ter vervanging van grondstoffen die op dit moment extern worden ingekocht. Deze oplossing past volledig binnen de ambitie van Evides Industriewater naar circulaire wateroplossingen.
Samenwerking
In 2004 zijn Schiphol en Evides Industriewater een strategische samenwerking aangegaan voor de AWZI Schiphol. Dit houdt in dat Evides Industriewater het afvalwater van het luchthaventerrein zuivert tot een eindkwaliteit die geschikt is voor lozing op de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder. Evides Industriewater heeft verschillende varianten uitgewerkt om de AWZI zodanig aan te passen dat deze de ontwikkelingen op het gebied van afvalwater van de luchthaven kan blijven verwerken en aan de toekomstige lozingseisen blijft voldoen.
Op 15 november, de dag waarop de Haringvlietsluizen 47 jaar bestaan, stelt minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat samen met haar bestuurlijke partners van Waterschap Hollandse Delta en Evides Waterbedrijf het Kierbesluit officieel in werking. Dit betekent niet dat op die dag de sluizen opengaan. Dat gebeurt alleen als de rivierwaterafvoer hoog genoeg is. Het Kierbesluit schrijft dit voor.
Waterschap Hollandse Delta, Evides Waterbedrijf en Rijkswaterstaat hebben de afgelopen vier jaar verschillende maatregelen genomen om er voor te zorgen dat er voldoende zoet water beschikbaar blijft als de Haringvlietsluizen op een kier gaan. Bij voldoende hoog water kunnen de sluizen dus op een kier.
Vismigratie
Het doel van het Kierbesluit is het bevorderen van de internationale vismigratie en het verbeteren van de biodiversiteit. Door de voordeur van de Haringvlietsluizen regelmatig op een kier te zetten kunnen trekvissen als de zalm en zeeforel volop naar binnen zwemmen om te paaien.
Zoetwatervoorziening
Een ander effect is dat het westelijk deel van het Haringvliet zouter wordt. In het Kierbesluit is geborgd dat innamepunten ten oosten van de lijn Middelharnis–Spui zoetwater kunnen innemen. Bij lage rivierafvoeren staan de sluizen dicht. Met een uitgebreid onderzoeks- en monitoringsprogramma houdt Rijkswaterstaat nauwkeurig in de gaten of de zoutintrek niet verder komt dan de afgesproken grens. Bovendien monitoren waterschap Hollandse Delta en Evides waterbedrijf de innamepunten van het zoete water.
Voorbereidende maatregelen
Waterschap Hollandse Delta en Evides Waterbedrijf hebben de afgelopen vier jaar diverse nieuwe innamepunten, pijpleidingen, sloten en kanalen aangelegd. Hiermee is de zoetwatervoorziening voor de eilanden Voorne-Putten, Goeree-Overflakkee en Schouwen-Duiveland veiliggesteld.
Nu deze werkzaamheden zijn afgerond, is aan alle voorwaarden voldaan om te kunnen starten met het stap voor stap implementeren van het Kierbesluit.
Jubileum
Op 15 november 1971 opende Koningin Juliana de Haringvlietsluizen. Dit Deltawerk levert een forse bijdrage aan de veiligheid tegen overstroming en de beschikbaarheid van zoetwater in West Nederland. Met het Kierbesluit wordt een derde functie toegevoegd: een betere passeerbaarheid van internationaal migrerende vissen. De zoetwatervoorziening en veiligheid blijven daarbij gegarandeerd.
Vlak voor de zomer verhuisde de mobiele waterzuiveringsinstallatie van IMPROVED van Yara Sluiskil naar BASF in Antwerpen. De proeven bij Yara op de condensaatstromen zijn afgerond en er moet alleen nog de laatste hand aan de samenvattende rapportage worden gelegd.
Bij BASF is inmiddels gestart met de proeven en ligt de focus op het onderzoek naar de optimale zuiveringsopzet voor de bereiding van demiwater uit proceswater en op de polishing van een condensaatstroom.
Op dit moment zijn al testen uitgevoerd met reversed osmosis (RO), membraandestillatie (MD) en ionenwisseling (IX) op proceswater en met RO, IX en ED (elektrodialyse) op condensaat. De komende periode zullen nog andere combinaties worden beproefd, waaronder actief kool en geavanceerde oxidatie (O3/H2O2) voor de verwijdering van TOC (Totaal Organisch Koolstof).
Bij de experimenten bleek onder andere dat een veranderde voedingswaterkwaliteit tot andere verwijderingsrendementen voor TOC leidde. De installatie zal tot november bij BASF blijven staan waarna deze wordt verplaatst naar Dow Terneuzen waar het onderzoek zich zal richten op de polishing van condensaatstromen.