Hét industriewatercongres Watervisie gaat in 2021 door als online evenement. Via een live talkshow vanuit de Oranjerie van Paleis Soestdijk discussiëren we donderdag 11 februari met de koplopers over de waarde van water. Want hoewel de coronacrisis momenteel alle aandacht vraagt, investeren steeds meer bedrijven in verduurzaming van hun productieareaal. Water speelt daar een sleutelrol in. Schrijf dus snel in, deelname is kosteloos.

De gevolgen van klimaatverandering worden steeds meer zichtbaar. Als reactie hierop passen overheden hun beleid aan en nemen bedrijven duurzaamheid steeds explicieter op in hun strategische doelen. Om de ecologische voetafdruk te verkleinen, verduurzamen bedrijven hun energievoorziening en sluiten ze de industriële grondstoffenkringloop. Water heeft in deze strategie, als grondstof en medium, nog meer waarde.

In de transitie naar een duurzame en circulaire industrie spelen industrie- en afvalwater een belangrijke rol. Steeds meer partijen weten de bron van energie en grondstoffen te ontginnen. Tijdens Watervisie 2021 discussiëren we via een live online talkshow over de huidige en toekomstige (on)mogelijkheden van water mining. Maar ook over de waarde van water als grondstof, energiedrager en koelmiddel.

Met tafelgasten uit de procesindustrie, industriewaterexperts en beleidsmakers belooft Watervisie 2021 spectaculairder dan ooit te worden.

Live talkshow

Dit jaar zenden we live uit vanaf de Oranjerie van Paleis Soestdijk. In twee talkshows bespreken we het heden en de toekomst van onder andere water mining. U kunt online actief meediscussiëren. Bovendien biedt de NetwerkApp voldoende mogelijkheden om na te praten over de congresthema’s of met elkaar in contact te komen tijdens een virtuele borrel.

Schrijf hier in voor het gratis evenement

Water Innovator of the Year

Ook dit jaar zoeken we de Water Innvator of the Year. Wie is de opvolger van waterinvesteringsalgoritme AquaVest? Onderdeel van het Watervisie congres zijn de pitches van drie vooruitstrevende waterinnovators.

U kunt vanaf nu stemmen op uw favoriete Water Innovator of the Year 2020. Bekijk de filmpjes en breng uw stem uit. De drie innovators verzorgen een pitch tijdens het congres Watervisie 2020 dat op 13 februari wordt gehouden bij Tata Steel Velsen-Noord.

Voor de Water Innovator of the Year zijn we op zoek gegaan naar innovatieve bedrijven, start-ups of overheidsinstellingen die innovatie, duurzaamheid, publiek-private samenwerking hoog in het vaandel hebben staan. We zochten naar innovaties die het gebruik van (industrie)water goedkoper, duurzamer of efficiënter maken. Daarbij kijken we niet alleen naar technologie, maar ook naar samenwerking binnen de waterketen.

Vivimag

Onderzoekers van Wetsus ontdekten dat ze eenvoudig vivianiet uit afvalwater konden verwijderen met behulp van een magneet uit de mijnbouw. Dit mineraal ontstaat bij het doseren van ijzerzouten voor fosfaatverwijdering en heeft een aantal interessante eigenschappen. Vivimag is dan ook een volgende stap in urban mining.

AquaVest

Het algoritme van AquaVest rekent de variabelen en afhankelijkheden binnen de waterketen door en vertaalt ze naar investeringsbeslissingen. Behalve kostenbesparingen tot twintig procent, toont de software ook wie, wanneer en hoeveel moet investeren. Dat is een goede basis voor meer samenwerking in de waterketen.

Zero Brine

Brijn, de zoute stroom die overblijft na waterzuiveringsprocessen, vormt een beperking voor circulaire waterprojecten. Een Europees onderzoeksconsortium, Zero Brine, onder leiding van de TU Delft weet de waardevolle zouten selectief te splitsen. Daarmee is brijn een waardevolle bron van magnesium, calcium, natrium en schoon water.

De genomineerden voor de award zullen tijdens Watervisie 2020 tijdens een pitch hun innovatie tonen aan het publiek. Uiteindelijk bepaalt een vakjury, samen met het publiek en de internetstemmers de uiteindelijke winnaar. Breng dus snel uw stem uit.

Om veranderingen in te zetten, moet je de verbinding aangaan. Klinkt misschien een beetje zweverig, maar geldt ook voor de keiharde industriële werkelijkheid van Nedmag. Bert Jan Bruning legt de verbinding tussen bedrijven onderling, maar ook met de burger, de gemeente en provincie. Dat gaat in Groningen misschien iets gemakkelijker dan in meer industrie-intensieve gebieden. De basis blijft echter ook buiten Groningen overeind staan: je kunt in een wereld in transitie niet meer alleen opereren. 

Nedmag is eigenlijk een bedrijf met twee gezichten. Er zijn de twee mijnbouwlocaties, waar men het zeer zuivere magnesiumzout op een diepte van tweeduizend meter oplost en oppompt. En er is een productielocatie die het zout verwerkt tot dead burned magnesia (DBM), magnesiumhydroxide en calciumchloride. De unieke geologische omstandigheden zorgen ervoor dat het zout dat uit Veendam komt een zuiverheid kent van 99 procent. Iets wat wereldwijd alleen maar kan worden nagedaan door uitentreuren te blijven scheiden en zuiveren. 

Voor beide werelden geldt dat energie en water de belangrijkste hulpstoffen zijn. Bruning: ‘Tot een paar  jaar geleden was energie voor ons iets wat bij wijze van spreken uit het stopcontact kwam en was water ruim voorhanden. Met de klimmaatdiscussie veranderde de kijk op ons energieverbruik. We hadden een strategie bedacht om er de komende twintig jaar zeker van te zijn dat we genoeg magnesiumzout zouden hebben, maar hadden dat niet voor energie en water. Ook die utilities zijn we gaan benaderen als strategische grondstoffen. Met welke scenario’s moeten we rekening houden en hoe kunnen we tekorten zoveel mogelijk voorkomen? Allemaal vragen waar we ons eerder niet mee bezig hoefden te houden.  

Waterstress

Nedmag neemt water in van het A.G. Wildervanckkanaal en werkt dat op tot proceswater, dat het deelt met het naastgelegen Kisuma. Het afvalwater gaat via een dertig kilometer lange leiding naar Delfzijl, waar Northwater het behandelt in de zoutwaterafvalwaterzuiveringsinstallatie (ZAWZI). Die leiding gaf Nedmag het afgelopen jaar een hoop hoofdbrekens vanwege lekkages. Uiteindelijk besloot het bedrijf delen van de leiding te vervangen. De vier kilometer leiding die Nedmag zelf beheert, de rest is overgedragen aan de waterschappen, zal in 2020 zelfs volledig worden vervangen. 

Dat klimaatverandering ook de watervoorziening op scherp stelt, ondervond Nedmag vorig jaar aan den lijve. Bruning: ‘Tijdens de droge zomer van vorig jaar kregen we van het waterschap te horen dat we misschien geen water meer mochten onttrekken. Dat zou een kleine ramp betekenen omdat we dan zouden moeten stoppen met onze processen. Daarvoor zouden we sowieso een heel afschakelprotocol moeten volgen omdat anders onze droogovens en andere temperatuurgevoelige assets stuk zouden gaan. Je kunt onze fabriek niet zomaar even stoppen en de volgende dag weer doorgaan.  

Het deed me inzien hoe slecht de industrie is vertegenwoordigd bij de waterschappen. Wat betreft droogte, horen we meestal de kant van de boeren. Als die niet meer kunnen spuiten, is dat nadelig voor de oogst. Wanneer wij niet meer kunnen koelen, kan dat gevaarlijke situaties opleveren. Ook de scheepvaart en scheepsbouw heeft last van droogte, maar wordt nauwelijks gehoord.’ 

Waterschap

Bruning besloot te solliciteren naar de functie van lid van het algemeen bestuur van waterschap Hunze en Aa’s. ‘Die sollicitatieprocedure gaat via een heel traject via de Kamer van Koophandel, waarin je via een aantal rondes door een commissie wordt beoordeeld op deskundigheid en integriteit. Ik ben van origine een watertechnoloog, dus dat kennisdeel zit wel goed, en wat integriteit betreft is dat heel goed geregeld. De andere leden komen ook van partijen die op een of andere manier afhankelijk zijn van de lokale watervoorziening. De waterschapsbesturen zijn juist opgericht op alle partijen te betrekken bij de besluitvorming. Het zou dan ook raar zijn als de industrie daar niet bij zit. Mochten er over zaken gestemd moeten worden waar Nedmag direct voordeel of nadeel zou van kunnen ondervinden, onthoud ik mij van stemming. Net als een boerenbedrijf dat zou doen als het over zijn belangen gaat. 

Uiteindelijk ben ik aangenomen en ben in ieder geval de komende vier jaar algemeen bestuurslid van Waterschap Hunze en Aa’s. Ook hier hoop ik de verbinding aan te gaan tussen de waterbedrijven, de regio en de industrie. Aardappelproducent Avebe huist bijvoorbeeld eveneens in het verzorgingsgebied van het waterschap en kent net als veel bedrijven uitdagingen op het gebied van proces- en afvalwater.’ 

 Koppelen 

Bruning: ‘De waterwereld lijkt misschien wat minder dynamisch dan de energiewereld, maar niets is minder waar. De onderlinge verbondenheid is groot: water is een belangrijke drager van energie en je zult moeten blijven balanceren tussen energie- en waterbesparing. Willen we een gesloten watersysteem inrichten? Dat kan, maar dat kost wel veel energie.  

Door juist deze twee werelden te koppelen, zijn grote verduurzamingsslagen te halen. Zo is de afvoer van zout water jarenlang een grote uitdaging geweest. Nu komt er binnenkort een zoete koelwaterstroom uit de datacenters van Google. Waar zoet en zout water samenkomen, kan je elektriciteit opwekken uit en potentiaalverschil. Zo zie je maar weer dat als je met andere ogen naar problemen kijkt, je tot creatieve oplossingen komt.’

Zero Brine is een van de kandidaten van de Water Innovator of the Year-verkiezing. Brijn, de zoute stroom die overblijft na waterzuiveringsprocessen, vormt een beperking voor circulaire waterprojecten. Een Europees onderzoeksconsortium onder leiding van de TU Delft weet de waardevolle zouten selectief te splitsen. Daarmee is brijn een waardevolle bron van magnesium, calcium, natrium en schoon water. Bekijk hier de film van Zero Brine

Toenemende waterschaarste dwingt bedrijven in een aantal landen nu al om extreme maatregelen te nemen. In droge gebieden dwingen overheden steeds vaker af dat bedrijven geen druppel water afvoeren, ook wel zero liquid discharge (ZLD) genoemd. Nu zijn de huidige zuiveringstechnieken zo goed dat zelfs redelijk vervuild water na behandeling als proceswater of ketelwater kan worden gebruikt. Groot minpunt van technieken als ionenwisseling en omgekeerde osmose is echter dat na zuivering een sterk zoute waterstroom overblijft: brijn. Soms kan deze brijn in zee worden geloosd, maar aan lozingen zitten ook restricties. Zeker als bedrijven ver van de zee zitten, kunnen de brijnstromen een beperking vormen voor circulaire waterprojecten. 

Vier pilotlocaties 

Onderzoekers van de TU Delft in samenwerking met een aantal bedrijven en universiteiten in Italië, Griekenland, Verenigd koninkrijk en Polen bundelden hun krachten om het brijnprobleem aan te pakken. Het project wordt Zero Brine genoemd. Uitgangspunt was om de waardevolle stoffen in het mengsel van zouten en water te extraheren. Universitair hoofddocent Henri Spanjers is coördinator voor de TU Delft van het Europese project dat zich op vier Europese pilotlocaties voltrekt.

‘Er zijn vele processen waar brijn een probleem kan vormen’, zegt Spanjers. ‘De mijnbouw zoals kolenmijnen, maar bijvoorbeeld ook de siliciumindustrie en de textielindustrie kampen allemaal met overschotten aan brijn. De enige oplossing voor deze bedrijven is tot nog toe om het zeer zoute water te lozen. Dat belast niet alleen het milieu, maar is ook zonde omdat er waardevolle grondstoffen in zitten.’  

De mix van zouten bevat naast natrium ook de waardevollere tweewaardige ionen calcium en magnesium. Spanjers: ‘In kleinere concentraties zitten er ook nog wat zeldzamere zouten in en vergeet ook niet de waarde van zoet water. Enige probleem is dat de zouten en het water lastig te scheiden zijn. Toch zijn er interessante ontwikkelingen geweest die het mogelijk maken de zouten selectief te laten kristalliseren en te scheiden. Wij onderzoeken nu hoe we met een combinatie van technieken zoveel mogelijk waarde uit het brijn kunnen halen tegen de laagst mogelijke kosten.’ 

Kristalliseren 

‘De eerste techniek die we nu testen is een combinatie van nanofiltratie, kristallisatie en verdamping’, zegt Spanjers. ‘De eerste stap produceert een permeaat met eenwaardige ionen en een concentraat met tweewaardige ionen. De kristallisatie-unit kan tweewaardige ionen na elkaar laten kristalliseren. Deze kristallen kunnen dan van elkaar worden gescheiden, waarna ze gedroogd worden.  Het permeaat van de nanofiltatie en het effluent van de kristallisatiereactor worden samengevoegd en in de verdamper geconcentreerd. Hierbij ontstaat condensaat: schoon water. Idealiter zal dit verdampingsproces met restwarmte uit de industrie worden gevoed, wat gunstiger is voor de businesscase.’

De bron van het brijn is in dit geval het water uit de ionenwisselaars van Evides Industriewater. Spanjers: ’De demiwaterplant (DWP) van de industriewaterspecialist maakt proceswater van oppervlaktewater en houdt daarbij brijn als residu over. Evides mag die zoute stroom wel lozen op het nabijgelegen oppervlaktewater, maar is geïnteresseerd in de toegevoegde waarde van een dergelijke circulaire aanpak. Als de businesscase gunstig uitpakt, kan dit aanleiding zijn voor verdere investeringen. Met name magnesium heeft een hoge marktwaarde.  

Pilot 

De proefopstelling van Zero Brine staat niet geheel toevallig in PlantOne, de testfaciliteit op het terrein van chemiebedrijf Huntsman, waar ook DWP staat. Inmiddels draait de proef volop en de eerste resultaten zijn veelbelovend. Twee clusters van vier nanofiltratiemembranen van Lenntech zorgen ervoor dat het permeaat met natrium wordt gescheiden van het concentraat met de tweewaardige ionen calcium en magnesium. Het concentraat gaat naar de kristallisatiereactor waarin loog wordt toegevoegd aan concentraat. Een speciale techniek maakt het mogelijk calciumhydroxide en magnesiumhydroxide afzonderlijk te laten kristalliseren.   

De slurry met calcium, dan wel magnesium sproeit men op een ronddraaiende trommelzeef. Een vacuüm aan de binnenkant van de zeef trekt het water er doorheen, terwijl de vaste stof achterblijft. Daarna is het een kwestie van schrapen. 

Het water uit de trommelzeef wordt samengevoegd met het permeaat van de nanofiltratie. Dit water, dat vooral natriumchloride bevat, wordt in de verdamper verder ingedampt. 

Eutectische vrieskristallisatie

Spanjers: ‘Na deze test willen we ook nog het concentraat van de omgekeerde osmose van DWP behandelen. We gebruiken eutectische vrieskristallisatie (EFC): een redelijk nieuwe techniek dat koude gebruikt voor de kristalvorming. Via deze weg kunnen we sulfaatzouten terugwinnen en uiteraard ook weer keukenzout en water.’ 

Uitgangspunt voor het Zero Brine project is om zeventig procent van de waardevolle stoffen in brijn te gebruiken in de processen. Maar daarbij proberen de onderzoekers ook de energiebalans in evenwicht te houden. Door restwarmte te gebruiken voor verdamping of de koude die ontstaat bij EFC in andere processen in te zetten, blijft het energieverbruik binnen de perken.

Vivimag is een van de kandidaten van de Water Innovator of the Year-verkiezing. Onderzoekers van Wetsus ontdekten dat ze eenvoudig viviantiet uit afvalwater konden verwijderen met behulp van een magneet uit de mijnbouw. Dit mineraal ontstaat bij het doseren van ijzerzouten voor fosfaatverwijdering en heeft een aantal interessante eigenschappen. Vivimag is dan ook een volgende stap in urban mining.  Bekijk hier de film van Vivimag

Hoewel fosfaat een waardevolle en steeds zeldzamere grondstof is, vormt de meststof een probleem als het in groten getale in de natuur terechtkomt. Teveel fosfaat in oppervlaktewater leidt tot ongebreidelde algenbloei waardoor het waterleven verstikt. Afvalwaterzuiveringen zijn dan ook verplicht fosfaat te verwijderen. De Nederlandse afvalwaterzuiveringen kozen daarbij grotendeels voor biologische verwijdering van fosfaten, maar het gros van de wereldwijde zuiveringen gebruikt een andere methode. Ze doseren ijzerzouten aan het afvalwater waardoor de fosfaten zich binden en neerslaan. De fosfaten kunnen uiteindelijk wel uit het slib worden verwijderd, maar dat is redelijk ingewikkeld. In de meeste gevallen verbrandt men het slib en dus ook het fosfaat. 

Vivianiet

Onderzoekers van Wetsus ontdekten dat de combinatie van ijzer en fosfaat reageert tot het mineraal vivianiet. Dit gehydrateerde ferro–fosfaat is vooral opvallend vanwege zijn kleur. Het begint kleurloos en wordt dan blauw. Het mineraal wordt dan ook gebruikt als blauwe kleurstof.  

Een van de eigenschappen van Vivianiet is dat het paramagnetisch is. Dat wil zeggen dat het materiaal magnetisch wordt zodra er een sterke magneet in de buurt wordt gehouden. Het idee ontstond al snel om deze eigenschap te gebruiken om het fosfaat te scheiden van het slib. Verscheidene pogingen met sterke magneten mislukten, tot men een uitstapje maakte naar de mijnbouw. Daar zet men magneten in om zwak magnetische metalen en mineralen te winnen uit waterige oplossingen. Iets wat de onderzoekers wel heel bekend voorkwam.  

Minder slib 

Leon Korving is als wetenschappelijk projectmanager betrokken bij het Europese project. ‘Nederland is redelijk uniek in de manier waarop wij fosfaten verwijderen uit afvalwater’, zegt Korving. ‘Het doseren van ijzerzouten is een stuk eenvoudiger en wordt veel vaker gebruikt als oplossing. De potentie van het Vivimag-concept is dan ook behoorlijk groot.

Hoewel op de traditionele manier ook een deel van het fosfaat kan worden teruggewonnen, doet Vivimag dat een stuk efficiënter en sneller. Het voordeel van de mijnbouwtechniek is dat we het slib niet eerst hoeven te drogen voordat we het fosfaat er uit kunnen halen. Doordat we al waardevolle stoffen aan het slib onttrekken, blijft er bovendien minder slib over. Waterschappen betalen geld voor het afvoeren en verbranden van slib, ze besparen dus ook nog eens kosten. Het slib heeft ook nog eens een hogere verbrandingswaarde, aangezien het vivianiet niet brandbaar is en we dit deel uit het slib halen.’ 

Magneet 

De magneet komt van het Finse mijnbouwbedrijf Outotec. Het principe is redelijk eenvoudig. Een ring met metalen staafjes draait door het slib. Het deel van de ring dat in het slib gedompeld wordt, wordt van buiten gemagnetiseerd met een sterke elektromagneet waardoor het vivianiet aan de ring gaat plakken.  Na een halve omwenteling komt de ring buiten het magnetisch veld en laat het vivianiet los zodat het kan worden opgevangen. Korving noemt Vivimag dan ook een perfect voorbeeld van urban mining. 

Grondstoffen 

Korving: ‘We onderzoeken bovendien hoe we het fosfaat en ijzer weer zo efficiënt mogelijk kunnen scheiden. Dan kan de landbouw het fosfaat inzetten als meststof terwijl de afvalwaterzuivering het ijzerpoeder opnieuw kan gebruiken. Daarmee maak je fosfaatverwijdering een stuk milieuvriendelijker.  

Het vivianiet kan ook rechtstreeks in de landbouw worden ingezet als ijzerkunstmest. Met name olijfbomen, wijnranken en citrusbomen hebben vaak last van ijzertekorten.’ 

Brandvertrager

Korving onderzoekt ook nog andere hoogwaardige toepassingen van vivianiet. Zo kijkt Wetsus samen met de Susphos naar omzetting in een fosfaathoudende brandvertraging. Fosfaathoudende brandvertragers vormen een milieuvriendelijk alternatief voor broomhoudende brandvertragers. Broomhoudende brandvertragers zijn toxisch en worden daardoor steeds minder vaak toegepast. 

Ook wijst literatuuronderzoek uit dat vivianiet bruikbaar is als grondstof voor lithium-ijzer-fosfaat batterijen.  Korving: ‘Beide toepassingen hebben een fors hogere toegevoegde waarde dan fosfaat en ijzer, dus dit is zeker het onderzoeken waard. Bovendien hoeven we de stoffen dan ook niet meer te scheiden.’ 

Pilot 

Inmiddels is de werking van de magnetische fosfaatverwijdering ook in de praktijk getest. Een proefopstelling bij rioolwaterzuivering Nieuwveer van waterschap Brabantse Delta bewees de werking van het principe. De magneet verwijderde tachtig procent van het vivianiet in het slibresidu dat uit de vergistingstank kwam. Dit betekent dat zuiveringen die voldoende ijzer doseren tot wel zeventig procent van het fosfaat uit het inkomende rioolwater kunnen terugwinnen als vivianiet. Het fosfaatgehalte van het vivianiet was elf procent. Wat dicht tegen het fosfaatgehalte van puur vivianiet zit. Bovendien waren er geen negatieve effecten te zien op de ontwaterbaarheid van het slib.  

Na de succesvolle pilot willen de onderzoekers de werking aantonen in een langere duurproef. Korving: ‘Als het langere tijd lukt om één kuub slib per uur te kunnen verwerken, wordt het interessant om de technologie toe te passen op bestaande RWZI’s. Als ze het dan ook nog voor elkaar te krijgen om meer fosfaat als vivianiet te laten neerslaan en af te scheiden, is dit een belangrijke stap naar circulaire rioolwaterzuiveringen.’ 

AquaVest van Frontier Ventures is een van de kandidaten van de Water Innovator of the Year-verkiezing. Het algoritme rekent de variabelen en afhankelijkheden binnen de waterketen door en vertaalt ze naar investeringsbeslissingen. Behalve kostenbesparingen tot twintig procent, toont de software ook wie, wanneer en hoeveel moet investeren. Dat is een goede basis voor meer samenwerking in de waterketen. Bekijk hier de film van Frontier Ventures’ AquaVest.

Nu schoon, zoet water ook in Nederland schaarser wordt, zullen de spelers in de waterketen meer moeten gaan samenwerken. De industriële watergebruiker wedijvert daarbij met drinkwaterbedrijven, boeren, natuurbeheerders, waterschappen en ga zo nog maar even door. De verschillende watergebruikers beschikken vandaag de dag nog over een keur aan waterbronnen zoals grondwater en oppervlaktewater van rivieren, meren en waterbekkens.

De verwachting is dat de beschikbaarheid van die bronnen de komende jaren behoorlijk onder druk komt te staan. De gestage bevolkingsgroei leidt tot verstedelijking en meer watervraag vanuit de landbouw en industrie, terwijl het aanbod van water juist daalt door de effecten van klimaatverandering zoals de langere periodes van droogte die de concentraties van vervuilingen in het water ook nog eens verhogen.

AquaVest

Deze ontwikkelingen zijn best zorgwekkend en dus willen de verschillende spelers in de waterketen nu al anticiperen op mogelijke toekomstscenario’s. Gezien de vele variabelen en keuzemogelijkheden is dit een complexe opgave die het menselijk brein niet meer kan bevatten. Zeker niet als deze keuzemogelijkheden ook nog eens over lange periodes van soms wel twintig tot dertig jaar moeten worden uitgezet.

Om toch weloverwogen keuzes te kunnen maken, ontwikkelde Frontier Ventures een algoritme dat de variabelen en afhankelijkheden binnen de waterketen doorrekent en vertaalt naar investeringsbeslissingen. De ervaring van Duska Disselhoff van Frontier Ventures met complexe systemen zoals de waterketen stond aan de basis van het algoritme dat ze AquaVest noemde.

‘Om de waterzekerheid ook in de toekomst te borgen, zullen de publieke en private partijen nu al moeten nadenken over noodzakelijke investeringen in het watersysteem’, zegt Disselhoff. ‘Grote uitdaging daarbij is dat het systeem op microniveau al complex kan zijn, laat staan dat ze het overzicht op gebiedsniveau hebben.’

Samenwerking

Nu hebben de meeste partijen wel data beschikbaar over hun eigen bronnen en de benodigde waterkwaliteit. Ze houden daarbij echter nog te weinig rekening met andere watergebruikers in de regio. Dat is zonde omdat ze elkaar zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden. Zo kan industrieel effluent voor het eigen proces niet meer bruikbaar zijn, terwijl een naastgelegen glastuinbouwer het water kan gebruiken als gietwater. Dat industriële bedrijf onttrekt op zijn beurt weer oppervlaktewater terwijl het misschien ook wel effluent uit een RWZI kan gebruiken.

Bedrijven en publieke partijen zoals gemeentes, provincies en waterschappen zullen eerst inzicht moeten hebben in de keuzemogelijkheden. Daarbij willen ze ook weten hoeveel ze moeten investeren om de watervoorziening in de toekomst te borgen. Of het nu om investeringen in waterberging, transport of bijvoorbeeld waterbehandeling gaat.

Nog beter is als ze ook weten wannéér ze die investeringen het beste kunnen doen. Helaas is de informatievoorziening over het watersysteem te fragmentarisch en zijn de onderlinge afhankelijkheden te complex om alle opties een voor een door te kunnen rekenen. Dat is niet heel raar: als je moet kiezen tussen twee investeringen beperkt de keuze zich nog tot het kwadraat ervan, dus vier opties. Neem je de factor tijd mee, met bijvoorbeeld de mogelijkheid om de twee investeringen op tien verschillende momenten over de komende twintig tot dertig jaar te doen, dan heb je al twee tot de macht twintig aan keuzemogelijkheden. Dat is al meer dan één miljoen. De meeste partijen zullen echter moeten nadenken over tien tot misschien wel vijftig investeringen. In dat laatste geval zit je al snel aan astronomische getallen van twee tot de macht vijfhonderd.

TCO

Het mooie van een algoritme is dat deze het effect van bepaalde keuzes op systeemniveau heel snel kan doorrekenen, en zelf de beste systeemoplossing tegen de laagste kosten identificeert. Vervolgens laat het algoritme zien wat de kosten en opbrengsten zijn voor elk van de betrokken partijen die bij die systeemoplossing horen. En omdat het algoritme dit doet over een tijdsperiode van twintig tot dertig jaar, kunnen bedrijven hun investeringen zo plannen dat dit tegen een zo laag mogelijke total cost of ownership gebeurt.’

Behalve dat deze aanpak een kostenbesparing kan opleveren van gemiddeld vijftien tot twintig procent, dus in de combinatie van capex en opex, levert het dus ook inzicht op in de verdeling van kosten en opbrengsten. ‘Investeringen in de waterketen worden nog wel eens uitgesteld omdat niet duidelijk is wie van welke investeringen profiteert’, zegt Disselhoff. ‘De industrie wijst al snel naar de overheid om te investeren in infrastructuur of andere grensoverschrijdende assets, terwijl de overheid in principe geen commerciële taken mag uitvoeren. Als de business propositie vanaf het begin duidelijk is, kunnen partijen meer gefundeerd discussiëren over kostenverdelingen, opbrengsten, risicospreiding, en eventueel gezamenlijke investeringen

Wellicht kan een bedrijf dat grondwater onttrekt beter investeren in bodemverbetering of precisie-irrigatie bij een boer in de buurt om zijn waterbronnen te beschermen. Bij slechte bodemretentie verdwijnt namelijk tot wel veertig procent van het gietwater als run-off dat vaak ook nog eens veel nutriënten bevat. Als dat bedrijf met de relatief kleine investering in bodemverbetering zijn eigen grondwaterbronnen kan beschermen tegen verontreinigingen, zou dat wel eens goedkoper kunnen zijn dan het aanschaffen van een waterzuiveringsinstallatie of het overstappen op drinkwater. En misschien kunnen bedrijven in dezelfde regio gezamenlijk investeren in een centrale waterzuivering of ondergrondse wateropslag. Als de kosten en baten helder zijn, nodigt dit uit tot samenwerking.’

Watertransitie

Dat AquaVest werkt, heeft de software al in de praktijk bewezen. Inmiddels heeft zich ook al de eerste klant gemeld. Disselhoff: ‘We bieden nu nog een combinatie van een dienst en een softwareproduct aan. Maar het is de bedoeling dat bedrijven of bijvoorbeeld gebiedsbeheerders AquaVest in de toekomst zelf gaan inzetten om hun eigen opties door te rekenen. We hebben inmiddels genoeg belangstelling, en willen het liefste zoveel mogelijk gebieden in kaart gaan brengen. Water is te waardevol om te verspillen, en dus moeten we nu de watertransitie gaan inzetten.’