Project Enlightenment: Hergebruik van grondstoffen uit afvalwater

Met het project RINEW onderzoeken vijf organisaties of het mogelijk is om de (afval)waterkringloop te sluiten door middel van hergebruik. De partijen willen decentraal nutriënten, energie en water uit afvalwater halen. Naast het terugwinnen van grondstoffen wordt ook naar de toepasbaarheid van deze stoffen gekeken. Het RINEW project staat in de finale van de Enlightenmentz of the Year verkiezing in de categorie project. De winnaars worden tijdens het Duurzaam Geproduceerd congres op 20 januari bekend gemaakt.

Een Project Enlightenment is een industriële investering met duidelijke verduurzamende doelstellingen. Door te investeren in een nieuwe installatie wordt bijvoorbeeld structureel veel water of energie bespaard of komt een grote CO2-reductie tot stand. Het project kan ook de footprint verlagen door gebruik van duurzamere grondstoffen.

Wat is het?
RINEW staat voor Rotterdam Innovative Nutrients Energy and Watermanagement en is een samenwerking tussen Evides Waterbedrijf, Hoogheemraadschap van Delfland, Waterschap Hollandse Delta, Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en Gemeente Rotterdam. Hiermee willen de partijen een nieuw concept neerzetten om te kijken of er anders met afvalwater omgegaan kan worden. Projectleider en procestechnoloog Han van de Griek: ‘Nu gaat afvalwater allemaal naar een centrale afvalwaterzuivering. Daar wordt het schoongemaakt om het vervolgens op oppervlaktewater te lozen. Ons concept is om afvalwater decentraal te zuiveren en de nutriënten, energie en het water ter plekke weer te gebruiken.’

In 2013 startte RINEW als onderzoeksproject op de afvalwaterzuivering Harnaschpolder in Den Hoorn. Hier is onderzocht hoe de stoffen kunnen worden teruggewonnen uit het afvalwater. Inmiddels wordt het onderzoek in de praktijk toegepast op het terrein van stadslandbouwbedrijf ‘Uit Je Eigen Stad’ in Rotterdam. In de toekomst kan zo’n decentrale afvalwaterzuivering worden gebruikt in woonwijken waar wonen en werken worden gecombineerd. In de tussentijd wordt ook gekeken of dergelijke hergebruik concepten op de afvalstromen van huidige installaties kunnen worden toegepast.

Wat wordt er uit het afvalwater gehaald?
RINEW focust zich op het terugwinnen van cellulose (wc-papier), humuszuren, fosfaten, stikstof, biogas en water. Deze stoffen worden met behulp van scheidingstechnieken zoals vlokken en membraanfiltratie uit het afvalwater gehaald. Van de Griek: ‘Als we de stoffen er uit hebben gehaald kijken we naar de kwaliteit en de toepasbaarheid.’

Wat kan je doen met de stoffen die jullie uit het afvalwater halen?
Er zijn al ideeën van wat er met de stoffen kan gebeuren. Zo kan cellulose worden gebruikt om de structuur van asfalt te verbeteren. En in combinatie met schimmels kan het als isolatiemateriaal worden gebruikt. Van de Griek: ‘Door middel van schimmeldraden kan je het cellulosemateriaal aan elkaar vergroeien. Ook testen we op het kationiseren van cellulose. Dan geven we cellulose een positieve lading waardoor we het als vlokmiddel kunnen gebruiken. Dus op je afvalwaterzuiveringsinstallaties kan je het afval dan vlokken met je teruggewonnen cellulosemateriaal.’

Het teruggewonnen humuszuur is interessant voor boeren, want het zorgt ervoor dat planten beter in staat zijn om nutriënten op te nemen en water vast te houden. Boeren hebben minder kunstmest nodig doordat de planten dankzij het humuszuur met minder stikstof en fosfaat dezelfde opbrengst genereren. Het fosfaat ten slotte kan weer in de industrie worden gebruikt. Van de Griek: ‘Fosfaten zijn eindig, eerder dan olie. Daarom moeten we naar andere bronnen toe en afvalwater is er daar één van.’

Zoeken jullie samenwerking in de keten?
Van de Griek: ‘We zijn bezig om samenwerking in de keten te ontwikkelen, we zijn allemaal verantwoordelijk voor het product water. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor wat er in het riool verdwijnt en het onderhoud van het riool. De waterschappen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het water na zuivering wat ze op het oppervlaktewater lozen. Wij pakken dat gezuiverde water uit de Maas en maken er weer drinkwater van. Je ziet dat we het niet alleen kunnen, we zijn erg afhankelijk van de andere partijen. We zien nu allemaal steeds meer het belang om samen te werken in plaats van dat iedereen zijn eigen ding doet.’

Waarom moet Evides de Project Enlightenmentz winnen?
Van de Griek: ‘Dit is heel erg actueel en treft iedereen. We streven naar een beter milieu en een circulaire economie waar de grondstoffen worden hergebruikt. Met ons project willen we de CO₂-footprint drukken. Met ons concept heb je geen transporten van stoffen meer nodig over de hele wereld, maar kan je alles lokaal verkrijgen.’