Overheid moet richting geven aan circulaire economie

De Duitse chemicus Michael Braungart bedacht veertien jaar geleden samen met architect William McDonnough de term cradle to cradle. Net zoals in de natuur niets verloren gaat, zouden ook door de mens gemaakte producten een herbestemming moeten vinden op het moment dat ze hun functie verliezen. Afval bestaat dan ook niet in deze denkwijze. Door de kringloop te sluiten kunnen de grondstoffen van afgedankte producten weer worden ingezet om producten op gelijkwaardig niveau of zelfs hoger te produceren. Inmiddels passen grote spelers in de bouwwereld, overheidsinstellingen en producenten van consumentengoederen de beginselen van de cradle to cradle-filosofie toe.

Ook de industrie kijkt met grote interesse naar manieren om industriële reststromen te upgraden. Water speelt in deze cyclus een belangrijke rol. Niet alleen omdat schoon en zoet water een belangrijke grondstof is, maar ook omdat water vaak wordt gebruikt als transportmiddel, als koelmiddel en als basis voor stoom en warmte.

Stelling 1: De samenleving wil niet betalen voor het sluiten van de waterketen.

Het panel dat deze keer deelneemt aan de rondetafeldiscussie van het watervisie platform is een mooie doorsnede van de toeleveringsketen in de watereconomie. Zoals Emil Bisseling van het van origine Duitse Grünbeck. Bisseling ziet dat het sluiten van de waterkringloop technisch niet eens zo heel ingewikkeld is, maar stelt tegelijkertijd dat de samenleving er tot nog toe niet voor wil betalen. ‘In Duitsland is de businesscase voor kringloopsluiting een stuk makkelijker rond te krijgen omdat je daar drie euro per kuub drinkwater betaalt. Nederlanders betalen maar één derde van deze prijs. Als we willen dat bedrijven hun eigen afvalwater opwerken, dan zouden er andere manieren worden gevonden om de industrie daar bij te helpen.’

Chris Roubos van Evides Industriewater vraagt zich echter af of bedrijven wel extra willen betalen voor het opwerken van afvalwater: ‘Natuurlijk moet je rekening houden met de beschikbaarheid van water in de toekomst’, zegt hij. ‘Maar meestal kijk je tien jaar vooruit voor je asset management en in die tijd voorzie ik nog geen grote problemen in de meeste gebieden waar wij actief zijn. We hebben de beschikking over goed oppervlaktewater dat ook nog eens betaalbaar is. Het is begrijpelijk als de samenleving dan niet snel zal willen betalen voor het sluiten van de waterketen. Als er geen directe reden lijkt te zijn wat betreft ecologie of economie om afvalwater te gebruiken als grondstof voor bijvoorbeeld ketelvoedingswater of koelwater, waarom zou je het dan gebruiken? We doen dat overigens wel. Bij DOW in Terneuzen gebruiken we gemeentelijk afvalwater als bron voor het proceswater van het energiebedrijf. Maar daar is het ontzilten van zeewater het enige alternatief. Dan is de businesscase voor afvalwater ineens wel interessant.’

Coen Smits van Cofely is het met Roubos eens dat het niet altijd nodig is om afvalwater te hergebruiken. ‘In het verleden heeft de overheid nog wel eens geprobeerd de accijns op drinkwater te verhogen om alternatieve bronnen te stimuleren maar tot nog toe zijn die kunstmatige ingrepen voornamelijk goed geweest voor de schatkist.

Menno Plantenga van ISPT wil zijn voorgangers meegeven dat bewustzijn van de kwetsbaarheid van het watersysteem wel belangrijk is. ‘De industrie is er volgens mij nog te weinig van bewust hoe kwetsbaar ze zijn als ze niet kunnen beschikken over water. Nu kunnen ze nog redelijk eenvoudig aan water komen, maar in de toekomst kan dat wel eens minder vanzelfsprekend worden.’

Roubos onderschrijft dat er meer aandacht moet komen voor waterschaarste, ‘maar dat geldt niet alleen voor de industrie. Bewustwording begint bij het individu dat nog altijd flessenwater drinkt waar kraanwater van hoge kwaliteit in ruime mate beschikbaar is. Hoeveel water wordt er niet in en rondom het huis verspild? Er wordt vaak te gemakkelijk naar de industrie gewezen als grote verspiller. Tegelijkertijd vertrouwt men er op dat technologische innovatie de problemen kan afwenden. Het klopt dat de watersector steeds weer oplossingen bedenkt voor nijpende problemen, maar technologie en bewustwording zouden hand in hand moeten gaan.’

‘Er zit bovendien een discrepantie in het vertrouwen in innovatie en de daadwerkelijke toepassing er van’, weet Bisseling. ‘Men ziet innovatie doorgaans als iets engs omdat het vaak risico’s met zich meebrengt. Als de voordelen zich dan niet direct in geld uitdrukken, of niet snel genoeg, kiest men toch maar voor de veilige weg.’

Watervisie Congres 2016

Donderdag 18 februari zullen tijdens het Watervisie Congres 2016 (Xperience Dock, Rotterdam) meer voorbeelden worden getoond van industriewater in de circulaire economie. Zo spreekt R&D-directeur Henk Pool van DOW Benelux over het sluiten van de waterkringloop bij DOW Terneuzen. Hoor ook cases van IOI Loders Croklaan, Lamb Weston/Meijer en vele anderen. Ook Cradle-to-cradle-grondlegger Michael Braungart zal zijn visie geven op de rol van industriewater in de circulaire economie. Info: www.watervisie.com

Neem een abonnement op Utilities

Dit bericht is een verkorte versie van het artikel van het Watervisie Platform dat verschijnt in Utilities 1, 2016. Wilt u het volledige artikel lezen, neem dan een abonnement op Utilities. U kunt ook een proefexemplaar aanvragen voor drie maanden.