Watervisie gebruikt cookies en scripts van Google om uw gebruik van onze websites geanonimiseerd te analyseren, zodat we functionaliteit en effectiviteit kunnen aanpassen en advertenties kunnen tonen. Meer informatie is beschikbaar in onze privacy- en cookieverklaring.
Industrielinqs pers en platform levert als kennispartner voor de industrie een bijdrage aan een duurzame industrie. Dat doen we het hele jaar door met journalistieke producties en bijeenkomsten, zoals onze magazines Industrielinqs en Petrochem, verschillende nieuwssites, online talkshows, congressen, films en natuurlijk via social media.
Eén maal per jaar maken we de Industrielinqs Catalogus. Dit naslagwerk biedt al jaren een compleet overzicht van honderden leveranciers, opleiders, kennispartners en dienstverleners. Ook voor 2022 is dit complete naslagwerk uw gids voor de industriële delta.
We geven u bovendien een journalistieke blik op de toekomst dankzij een aantal artikelen over in het oog springende industriële trends. U leest onder meer:
Op de valreep van 2021 werd duidelijk dat de industrie een nog prominentere rol krijgt in de transitie naar een CO2-emissieloos energiesysteem. Daarmee lijken veel projecten die al in de steigers stonden, nu definitief op hun plaats te vallen. Tel daarbij absurd hoge gas- en CO2-prijzen op en het mag duidelijk zijn dat 2022 een scharnierpunt wordt voor de energietransitie.
Het is haast cynisch. De sectoren die tijdens corona-lockdowns als cruciaal worden gezien, kampen het meest met personeelstekorten. Denk aan de zorg, het onderwijs, maar niet te vergeten ook de industrie. Al decennialang klaagt de industrie over een dreigende krapte op de technische arbeidsmarkt. Vaak boden automatisering en efficiëntieslagen de nodige verlichting. Zal dat nu ook voldoende zijn?
Voor velen is het niet de vraag of er autonome fabrieken komen, maar meer wanneer. De technische vooruitgang gaat zo snel, dat steeds meer werk uit handen wordt genomen door digitale systemen. Zes trends maken de autonome fabriek mogelijk en het grootste deel is al begonnen.
Zoals een aantal jaren geleden veel projecten werden opgezet om biobrandstoffen te maken van plantaardig materiaal, schieten nu diverse projecten om afval om te zetten in allerlei grondstoffen als paddestoelen uit de grond. Zo richten verschillende bedrijven zich op het verwerken van afvalplastic dat niet geschikt is voor recycling. En zelfs CO2 is straks een nuttige materiaalstroom.
Transitie vraagt om eerlijke mogelijkheden, maar ook om veel durf. Neem de chemische industrie. Chemici worden opgeleid om risicomijdend te zijn. Alles moet zo veilig en efficiënt mogelijk. Experimenteren staat daar al gauw haaks op. Maar hoe rijmt de dagelijkse praktijk met de huidige noodzaak om te innoveren?
En eerlijk is eerlijk. Veel hoopgevende innovaties sterven een vroegtijdige dood. Briljante mislukkingen te over. Hoe houden we de moed erin? En wat zijn de valkuilen voor innovatieve bedrijven? Tijdens Eemsdeltavisie 2021 gaan we in gesprek met onder meer innovators, wetenschappers en experts uit de industrie.
Eemsdeltavisie is het eerste officiële evenement in het Chemport Innovation Center. Ook organiseren we tijdens het evenement de verkiezing van de Northern Enlightenment 2021 en trappen we de Hydrogen Trail Europe af.
‘Na mijn studie ging ik op zoek naar een bedrijf waar ik wilde werken. Een bedrijf dat mijn visie en drive deelt en bewust en actief bezig is met verduurzaming. Daar wil ik bij horen, daar hoor ik thuis. Met een open sollicitatie koos ik voor Neste. Maar misschien koos Neste, met haar missie en visie, al wel eerder voor mensen zoals ik’, stelde young professional Tes Apeldoorn onlangs in haar talk bij ons jaarevenement Deltavisie 2021. Het klinkt haast mystiek, maar eigenlijk is het heel logisch…
Met de overname door Trafigura, krijgt Nyrstar de financiële slagkracht die het nodig heeft om zijn processen te blijven stroomlijnen en verduurzamen. Vice President European Operations Guido Janssen ziet dan ook een rol weggelegd voor het zinkbedrijf als leverancier van flexcapaciteit. De eenzijdige keuze van de Nederlandse overheid om compensatie voor de CO2-opslag op elektriciteit vooralsnog af te schaffen, helpt daar niet bij.
Verder in dit nummer:
Met het toenemende aandeel groene stroom is industriële elektrificatie een belangrijke stap in decarbonisatie van de industrie. Het is de vraag wat deze elektrificatietrend betekent voor het asset management van de procesindustrie.
Nadat eerder bekend werd dat er een rechtszaak op stapel staat tegen Tata Steel in Velsen-Noord meldt de staalreus zijn Roadmap 2030 naar voren te halen.
Als alle plannen doorgaan, zou medio 2030 bijna één gigawatt aan elektrolysevermogen beschikbaar kunnen zijn voor de productie van groene waterstof. Nog lang niet genoeg om de toenemende vraag te vergroenen, maar het kan een steeds belangrijkere rol spelen in het balanceren van de energievraag.
Techport special: Als er één bedrijfstak is die zichzelf continu heruitvindt, dan is het wel de papierbranche. Crown van Gelder is daar zeker geen uitzondering op.
Technieken die zijn ontwikkeld voor het meten van bewegingen bij paarden worden nu ingezet in de staalfabriek in IJmuiden om de fabriek slimmer te maken, en in het Fieldlab Smart Maintenance Techport werkt de voorhoede van bedrijven, asset owners, mkb’ers, start-ups, ROC en universiteit samen om te experimenteren met nieuwe, slimme technologie.
Wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen en NHL Stenden Hogeschool ontwikkelden een polymeermembraan uit biobased appelzuur. Het superamfibisch vitrimere epoxyhars membraan scheidt water en olie en is volledig recyclebaar. Wanneer de poriën verstopt zijn door verontreinigingen, kan het worden gedepolymeriseerd, gereinigd en vervolgens tot een nieuw membraan worden geperst.
Superamfibische membranen, die zowel van olie als van water houden, zijn een veelbelovende oplossing voor het opruimen van olievlekken op water. Helaas zijn deze membranen vaak niet robuust genoeg voor gebruik buiten de laboratoriumomgeving. Bovendien kunnen de membraanporiën dichtslibben door aangroei van algen en zand. Chongnan Ye en Katja Loos van de Rijksuniversiteit Groningen en Vincent Voet en Rudy Folkersma van NHL Stenden gebruikten een relatief nieuw type polymeer om een membraan te maken dat zowel sterk als gemakkelijk te recyclen is.
De wetenschappers maken het nieuwe vitrimeer membraan door polymeren uit het natuurlijke monomeer appelzuur te persen en sinteren. Dit membraan kan worden gerecycled door het te malen en vervolgens te persen en te sinteren.
Dynamisch netwerk
Vitrimeerplastics zijn polymeren met de mechanische eigenschappen en chemische resistentie van een thermohardende kunststof. Vitrimeer-kunststoffen kunnen zich echter ook gedragen als een thermoplast, omdat ze kunnen worden gedepolymeriseerd en hergebruikt. Dit betekent dat een vitrimeer kunststof alle kwaliteiten bezit om een goed membraan te vormen voor de sanering van olielekken.
De polymeren in het vitrimeer zijn op een omkeerbare manier verknoopt’, legt Voet uit. Ze vormen een dynamisch netwerk, dat recycling van het membraan mogelijk maakt.’ De wetenschappers produceren het vitrimeer via basegekatalyseerde ringopeningspolymerisatie tussen appelzuur en epoxy-gemodificeerd appelzuur.
Poriën
Zowel water als olie verspreiden zich over het resulterende superamfibisch membraan. Bij een olieramp is veel meer water aanwezig dan olie. Het overvloedig aanwezige water bedekt het membraan en passeert vervolgens door de poriën. Voet: ‘De waterfilm aan het oppervlak van het membraan houdt de olie uit de poriën en scheidt deze van het water.’
Het membraan is stevig genoeg om olie uit het water te filteren. Als zand en algen de poriën verstoppen, kan het membraan na verwijdering van de verontreinigingen worden gedepolymeriseerd. Daarna kan men van de bouwstenen een nieuw membraan maken. ‘We testten dit op laboratoriumschaal van enkele vierkante centimeters’, zegt Loos. ‘En we zijn ervan overtuigd dat onze methoden schaalbaar zijn. Zowel voor de polymeer-synthese als voor de productie en recycling van het membraan.’ De wetenschappers hopen dat een industriële partner de verdere ontwikkeling op zich zal nemen.
Toepassingen
Het maken van dit nieuwe membraan voor olielekkagesanering toont de kracht van samenwerking tussen een onderzoeksuniversiteit en een toegepaste universiteit. Loos: ‘Een tijdje geleden besloten we dat de polymeergroepen van de twee instituten één moesten worden. Door studenten, staf en faciliteiten te delen. We startten onlangs de eerste hybride onderzoeksgroep in Nederland. Dat maakt het makkelijker om toepassingen te vinden voor nieuw ontworpen materialen. Voet: ‘Polymeerchemici streven ernaar moleculaire structuren te koppelen aan materiaaleigenschappen en toepassingen. Ons hybride onderzoeksteam heeft de ervaring om precies dat te doen.’
Het klimaat en de energietransitie staan hoog op de politieke kalender. Dan mag je verwachten dat de kieslijsten voor de aanstaande parlementsverkiezingen daar enigszins op zijn ingericht. Maar zoals altijd rijst de vraag: Waar zijn de bèta’s?
Het is een bijzondere anekdote. Enkele jaren geleden, toen hij nog politiek leider was van de PvdA, gaf Diederik Samsom in de Tweede Kamer een bloemlezing over innovatie. Tijdens de Algemene Beschouwingen nog wel. Hij vertelde over zijn bezoeken aan drie technostarters, waaronder Flowid. Dit bedrijfje ontwikkelt de Spinning Disc. Een chemische reactor die op een keukentafel past en de reactie van processen versnelt met een roterende schijf. Op die manier worden grondstoffen sneller gemengd en versnelt de reactie. Even simpel uitgelegd. Van huis uit natuurkundige Samsom moest de voorbeelden in de Kamer vast ook simplificeren. Want op veel kennis van thermodynamica, de verschillen tussen gelijk- en wisselstroom en meer mocht hij – haast vanzelfsprekend – niet rekenen.
Camera
Inmiddels zit Diederik Samsom op een van de belangrijkste plekken van Europa, als het gaat om energietransitie. En hij zit daar prima, als rechterhand van Eurocommissaris Frans Timmermans. Dat blijkt ook wel tijdens interviews, zoals recent in het managementblad Petrochem. Daarin laat hij doorschemeren dat er in Den Haag daadwerkelijk een gebrek aan kennis is, als het gaat om bijvoorbeeld technologieontwikkeling. Niet onbelangrijk als het klimaat en de energie- en grondstoffentransitie hoog op de politieke agenda staan.
Bovendien stelt hij impliciet dat de nationale politieke cultuur en gebruiken degelijk werk regelmatig in de weg staan. Samsom: ‘In en rond de Europese Commissie wemelt het van de expertise. Daar was ik echt positief door verrast. Met Den Haag is er nog een ander verschil. Afwezigheid van hijgerigheid maakt het een stuk gemakkelijker om gestaag door te werken en goed werk te leveren. Ik hoef niet meer constant over mijn schouder te kijken of ergens een been is uitgestoken of een camera is opgesteld.’
Thoriumcentrale
Het is duidelijk. In de politiek worden niet altijd keuzes gemaakt op grond van inhoudelijke kennis en het beoordelend vermogen van de politici. Dat kan ook niet. Er zijn te veel onderwerpen en honderdvijftig mensen in de Tweede Kamer en enkele tientallen in het kabinet kunnen dat ook niet allemaal behappen. In ieder geval niet en detail. Natuurlijk krijgen zij steun van assistenten, de Eerste Kamer en bijvoorbeeld adviesraden. Maar ook die bieden niet altijd een consistente koers.
Zonder de hele discussie over bijvoorbeeld biomassa op te rakelen, laat die zien dat hoog aangeschreven adviseurs hun mening ook regelmatig bijstellen. Waarbij hun visie niet alleen wordt gevormd door nieuwe inzichten en feiten. Maatschappelijke druk en een verscheidenheid van belangen spelen ook mee. De boventoon in die discussies wordt niet altijd gevoerd door de echte experts.
Dat speelt ook mee tijdens verkiezingen. De verkiezingsprogramma’s komen deels tot stand in een mengeling van vooringenomen proposities, de strijd om de gunst van de kiezer en dus interessant klinkende beloftes. En natuurlijk ook enige kennis van zaken. Een silver bullet lijkt echter niet te bestaan. Daarom lijken de vooringenomen proposities en de gunst van de kiezer vaak leidend. De VVD wil stokpaardje kernenergie weer op de agenda, D66 spreekt over 6.000 windmolens van 10 megawatt op zee en Forum voor Democratie wil een thoriumcentrale, zonder enig proof of concept.
Negatieve emissies
Het is natuurlijk de vraag of de transitie is gebaat bij een discussie over de middelen. Veel ideeën die politiek tegen elkaar worden uitgespeeld kunnen wellicht naast elkaar bestaan en elkaar zelfs versterken. Bij transitie gaat het eerder om de uiteindelijke doelen en niet over vooringenomen voorkeuren voor middelen. Waterstof, offshore wind, geothermie, circulaire ketens, zonne-energie, biogebaseerde grondstoffen, CCS en veel meer staan niet op zichzelf, maar kunnen samen een mooie puzzel vormen. Dat idee leeft steeds meer bij deskundigen uit en rondom de industrie en energiesector. Daar komen termen als systeemintegratie en holistische benadering op, om niet uit te sluiten, maar juist te verbinden. Geen dogmatiek, maar technologie-agnosticisme. Geen absolute zekerheden vooraf, maar elke moment bekijken welke oplossingen de gewenste transitie dan verder brengen.
Daarbij rijst de vraag of we de belangrijkste keuzes in de energietransitie wel aan de politiek moeten overlaten. Moet er in Nederland niet een energie- en grondstoffencommissaris komen, die minder afhankelijk is van de waan van de dag en de relatieve korte termijnen van regerende coalities?
Het lijkt erop dat Diederik Samsom een dergelijke positie in Europa bekleedt. Misschien niet voor een langere termijn, maar wel weg van de waan van de dag. En vooral ook weg van vooringenomen proposities. Zou hij als partijpoliticus van de PvdA het afvangen en opslaan van CO2 in lege gasvelden hebben toegejuicht? Vanuit zijn huidige positie denkt hij dat we niet zonder dergelijke vormen van negatieve emissies kunnen, willen we de doelstellingen van Parijs halen.
Net-wel-net-niet-positie
Staat een VVD-er met inhoudelijke kennis over energietransitie eigenlijk niet veel dichter bij de ideeën van Samsom dan de partijlijnen van de liberalen en de sociaaldemocraten doen vermoeden? De meeste experts zullen namelijk voorzichtig zijn met het uitsluiten van oplossingen. Ze zullen meer van het systeem uitgaan, dan van de afzonderlijke middelen. Dat is complexer dan enkele keuzes in verkiezingsprogramma’s. Het lijkt daarom wellicht een goed idee dat de schaarse technische deskundigen binnen de verschillende nieuwe fracties, elkaar na half maart op gaan zoeken.
Om te identificeren waar de deskundigheid zit, heeft onder andere de VNCI de kieslijsten geanalyseerd. Een belangrijke conclusie: er staan weinig echte bèta’s op de lijst. En helemaal als je naar de kansrijke posities kijkt. Met een beetje geluk kunnen ongeveer twaalf kandidaten met een min of meer bèta-opleiding straks op het pluche terecht komen. Maar dat kunnen er ook beduidend minder zijn, omdat verschillenden op een net-wel-net-niet-positie zitten. Dus meer dan acht procent van het totale aantal Kamerleden zal het niet worden…
Complexiteit
Een zekerheidje lijkt Joris Thijssen. Na het vertrek van Lodewijk Asscher de nummer zes van de PvdA. Hij studeerde lucht- en ruimtevaart aan de TU Delft en komt van Greenpeace Nederland, waar hij tot afgelopen december directeur was. Daar is alvast een parallel te trekken met Samsom, die voor zijn politieke carrière ook bij Greenpeace vandaan kwam en aan de TU Delft studeerde. Ook VVD-er Peter de Groot is net als Thijssen nagenoeg zeker van een zetel. Hij studeerde onder meer aan de TU Delft en deed ook bij Instituut Clingendael onderzoek naar de oliereserves van Opec. Hij staat op nummer 24 bij de VVD.
Plant Manager of the Year 2019 Marinus Tabak (VVD) tijdens het verkiezingsdebat van de VNCI en VNPI, 26 januari.
Minder zeker is de positie van Marinus Tabak. De Plant Manager of the Year 2019 staat op nummer 41. Volgens de peilingen van half februari komt hij er dan net direct in. Bij regeringsdeelname van de VVD stijgen zijn kansen. En gezien zijn bekendheid in de industrie en ook in Noord-Nederland is een plaats op basis van voorkeursstemmen ook niet uitgesloten. De plantmanager van de RWE-energiecentrale van de Eemshaven heeft een internationale energie-opleiding gedaan en kent de complexiteit van de energietransitie van zeer dichtbij.
Boven de materie
Opvallende naam op de CDA-lijst – en in een vergelijkbare positie als Tabak – is Henri Bontenbal. Nummer 18 op de lijst. Ook hij is werkzaam in de energiesector, op de afdeling Strategie van netbeheerder Stedin. Ook is Bontenbal fellow bij het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA. Hij is ook al een tijdje zichtbaarder bij een grote groep van mensen die de energietransitie volgen. Bontenbal is onder andere columnist bij RTL-Z. Hij studeerde natuurkunde aan de Universiteit Leiden.
Raoul Boucke, de nummer tien van D66, lijkt meer marge te hebben. Momenteel staat die partij op ongeveer veertien zetels in de peilingen. Hij is een van de twee chemisch technologen op de lijst en studeerde aan de TU Delft. Hij is momenteel nog afdelingshoofd Duurzaamheid en Netwerkkwaliteit luchtvaart bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
De andere chemisch technoloog is Ellen Verkoelen. Zij is de nummer drie van 50PLUS. Daarmee lijkt zij het niet te redden. Al een tijdje komt deze fractie niet boven de twee zetels uit in de peilingen. Het is de vraag of 50PLUS überhaupt de kamer haalt. Ook voor Eppo Bruins van de Christen Unie wordt het kielekiele. Hij staat nummer zeven, terwijl de peilingen dat als maximum zien. Zes zetels voor de CU lijkt realistischer. Bruins studeerde experimentele natuurkunde. In een biografie stelt hij: ‘Ik ben een echte bèta. Die zie je niet zo vaak in de Kamer. Dat bètatalent wil ik inzetten. Ik ben bedreven in cijfers, maar doorzie daardoor ook andere structuren en systemen. Zo kun je soms even ‘boven de materie vliegen’ om vast te stellen wat er aan de hand is.’ Een interessant inzicht…
Openingsfoto: Henri Bontenbal (CDA) tijdens het verkiezingsdebat van de VNCI en de VNPI op 26 januari.
Het eerste Industrielinqs magazine in print (lees ook ons vorig e-magazine) is naar de drukker! In dit nummer: Het lijkt of het Afkenel Schipstra niet uitmaakt voor welk bedrijf ze de boodschap verkondigt. Ze blijft een ambassadeur voor waterstof als belangrijke pion in het schaakspel van de energietransitie. ‘En nee, het is geen ei van Columbus, maar hernieuwbare waterstof is wel een onmisbare schakel in de energietransitie.’ Sinds kort verkondigt ze de boodschap voor Engie. Haar titel maakt haar rol direct duidelijk: senior vice president Business Development Hydrogen Netherlands.
En verder:
Jan van Dinther van Siemens is onlangs uitgeroepen tot Jong Haventalent 2021. Een jaar lang is hij de ambassadeur en het rolmodel voor jong talent in de haven van Rotterdam. Hij wil concrete energietransitieprojecten in de haven zichtbaar maken en jongeren helpen de juiste studie te kiezen om daaraan bij te kunnen dragen in de toekomst.
BASF Antwerpen is al jaren bezig met duurzaamheid op het gebied van water. Ze wisselde ooit al van het gebruik van drinkwater naar oppervlaktewater, maar de toekomst vraagt om meer verandering. Vlaanderen ligt bijvoorbeeld in een waterstressgebied. Tijdens het congres Watervisie 2020 vertelde operations manager utilities Jürgen Moors op welke manieren er nog meer duurzaam met water wordt omgegaan.
Het klimaat en de energietransitie staan hoog op de politieke kalender. Dan mag je verwachten dat de kieslijsten voor de aanstaande parlementsverkiezingen daar enigszins op zijn ingericht. Maar zoals altijd rijst de vraag: Waar zijn de bèta’s?
De nominatiefilm van het project Ducam is klaar. Zetmeel- en eiwittenproducent Royal Avebe en Wafilin hebben een filtratie-installatie gebouwd in Ter Apelkanaal. Dat haalt 400 miljoen liter proceswater uit de aardappelen zelf. Daarmee wordt bovendien dertig procent energie bespaard en vijf procent meer eiwitten uit aardappelsap gewonnen.
Op 11 februari dingen Avebe en Wafilin mee naar de Water Innovator 2021, tijdens Watervisie 2021 Online, vanuit Paleis Soestdijk. Andere finalisten zijn Mid Mix en Mezt. Inschrijven voor de livestream is kosteloos.
Stemmen
Vanaf donderdag 4 februari kan er via internet worden gestemd op de drie finalisten. Daarmee worden twintig van de honderd punten verdeeld. De andere punten kunnen ze bemachtigen via de juryleden (60) en het stemmen tijdens de livestream (20).
programma’s komen deels tot stand in een mengeling van vooringenomen proposities, de strijd om de gunst van de kiezer en dus interessant klinkende beloftes. En natuurlijk ook enige kennis van zaken. Een silver bullet lijkt echter niet te bestaan. Daarom lijken de vooringenomen proposities en de gunst van de kiezer vaak leidend. De VVD wil stokpaardje kernenergie weer op de agenda, D66 spreekt over 6.000 windmolens van 10 megawatt op zee en Forum voor Democratie wil een thoriumcentrale, zonder enig proof of concept.
