Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) presenteren op woensdag 13 maart 2019 hun analyses van het ontwerp-Klimaatakkoord. Dit hebben beide planbureaus meegedeeld aan de minister van Economische Zaken en Klimaat, de heer Wiebes, en de voorzitter van het Klimaatberaad, de heer Nijpels.
Het PBL en het CPB reageren hiermee op het verzoek van de heren Wiebes en Nijpels van 21 december 2018 om het ontwerp-Klimaatakkoord door te rekenen, en van de heer Wiebes om een aantal aanvullende vragen en varianten te beantwoorden, respectievelijk door te rekenen.
De Nederlandse industrie is bereid behoorlijke stappen te nemen in de verduurzaming van zijn productie. In totaal kan de industrie in 2030 twintig megaton CO2-uitstoot vermijden, maar carbon leakage ligt op de loer. Duurzame warmte, elektrificatie en de inzet van waterstof zijn allemaal opties die behoorlijk kunnen bijdragen aan de CO2-opdracht van de industrie, maar mist zijn doel als de productie naar andere landen verschuift.
Industrietafelvoorzitter Manon Janssen presenteerde begin juli de resultaten van het overleg met de diverse stakeholders van de Nederlandse proces- en maakindustrie. De drie belangrijkste thema’s die daarin naar voren kwamen zijn proces-efficiency en warmtegebruik, elektrificatie en grondstoffenverwerking. De fossiele invulling van hogetemperatuurwarmte kan worden ingewisseld voor warmtepompen, stoomrecompressie en elektrische boilers. Cascadering moet bovendien de warmteketen in zijn geheel efficiënter maken.
Na de overhandiging van het ontwerp Klimaatakkoord, verzocht de minister het CPB en het PBL de voorstellen door te rekenen. Met als doel om de bevindingen van de planbureaus zo spoedig mogelijk te kunnen laten meewegen in het voortgaande gesprek aan de Klimaattafels en binnen het Kabinet, hebben het PBL en het CPB de afgelopen periode gezocht naar de kortst mogelijke termijn waarbinnen een inhoudelijk en kwalitatief verantwoorde beoordeling van het ontwerp-Klimaatakkoord mogelijk is.
PBL en CPB zullen hun bevindingen op woensdag 13 maart gezamenlijk aan de pers presenteren.
Als het aan staatssectretaris Stientje van Veldhoven(Infrastructuur en Waterstaat) ligt, is de tijd van spullen maken, gebruiken en vervolgens weggooien en verbranden is voorbij. Om de circulaire economie mogelijk te maken wil Van Veldhoven onder meer een betonakkoord en een Plastic Pact. Partijen die dit goed oppakken krijgen ondersteuning, terwijl de achterblijvers meer zullen betalen voor het inzamelen van afval.
Van Veldhoven: ‘Een eindige aarde kent nu eenmaal geen oneindige hoeveelheid grondstoffen. Dus we kunnen of op zoek naar een tweede of zelfs derde planeet, of werk maken van een circulaire economie. En als ik zie hoeveel plannen er zijn en met hoeveel energie er aan die nieuwe economie gewerkt wordt, stemt me dat heel optimistisch. Nederland is goed op weg en ligt op koers voor 2050!’
Circulair ontwerpen
Als antwoord op de plannen voor een circulair Nederland in 2050 maakt Van Veldhoven met andere bewindspersonen werk van een aantal zaken, zoals inzet op circulair ontwerpen. Dat betekent dat het al rekening wordt gehouden met het hergebruik van spullen, nog voor dat ze überhaupt ontworpen zijn. Het kabinet zal daarom circulair ontwerpen vastleggen in de eindtermen van alle relevante opleidingen op universitair, hbo- en mbo-niveau.
Betonakkoord
Van Veldhoven wil ook een Betonakkoord afsluiten met opdrachtgevers, betonproducenten en aannemers. Daarin wordt vastgelegd dat vrijgekomen beton opnieuw wordt gebruikt.
Verantwoordelijkheid
Producenten van wegwerpproducten, meubels en textiel krijgen meer verantwoordelijkheid voor het afval van hun product. Zo zouden producenten van niet of moeilijk te recyclen spullen een hogere bijdrage moeten betalen voor het inzamelen van afval.
Plastic Pact
De staatssecretaris is ook duidelijk over plastic wegwerpartikelen: dit zou moeten worden verboden. Dit betekent het einde van bijvoorbeeld plastic bordjes, rietjes, roer- en wattenstaafjes voor eenmalig gebruik. Nederland ondersteunt de voorstellen van de Europese commissie op dit gebied van harte. Daarnaast werkt Van Veldhoven voor een brede aanpak voor plastic aan een Plastic Pact. Verwacht in 2019.
Goed voorbeeld
Nederlandse overheden die het goede voorbeeld geven als zij bij het kopen van hun spullen beter letten op duurzaamheid. Zo zijn alle opdrachten van het Rijksvastgoedbedrijf, Rijkswaterstaat en ProRail vanaf 2030 circulair. Defensie heeft bijvoorbeeld al zo’n aanbesteding gedaan voor hun bedrijfskleding en Rijkswaterstaat voor duurzaam kantoormeubilair. Ook de catering binnen het Rijk wordt in stappen circulair gemaakt. In totaal kan op die manier kan al in 2021 één megaton CO2 worden bespaard.
Ondersteuning
De minister wil er ook samen met ondernemers en banken voor zorgen dat bedrijven die goede plannen hebben in staat zijn om hun product in de markt te zetten. Het kabinet kan vanuit de Klimaatenveloppe een bijdrage leveren om beproefde circulaire concepten een steun in de rug te geven om kosteneffectief CO2 te besparen.
Helpt bij klimaatopgave
Een circulaire economie helpt om de klimaatdoelen te halen. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft berekend dat een circulaire economie in 2030 bijna acht megaton CO2-uitstoot scheelt, oplopend tot dertien megaton in 2050. Daarmee kan circulaire economie zo’n 15 procent vormen van de totale vermindering van 56 megaton CO2 in 2030 uit het Regeerakkoord.
Nog nooit is er een Nederlands kabinet geweest dat zo ambitieus heeft ingezet op een schone en duurzame toekomst. Met het nieuwe regeerakkoord worden de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs gehaald. Nederland zet er op in om in Europa met Merkel, Macron en May een kopgroep te vormen om te komen tot een vermindering van de CO2-uitstoot met 55%. Dat komt overeen met een temperatuurstijging van maximaal 1,5 graad.
Tegelijkertijd zet het kabinet zelf alvast in op een halvering van de CO2-uitstoot (-49 procent). Daarmee gaat het Regeerakkoord een stuk verder dan de huidige Europese doelstelling van 40 procent. D66 Tweede Kamerlid Stientje van Veldhoven is trots dat dit kabinet het groenste regeerakkoord ooit presenteert: ‘We investeren tot 4 miljard euro per jaar in vergroening, zoals schone energie, warme huizen en innovatie bij bedrijven. Hiermee kiezen we volop voor een schone, sterke economie en voor de banen van de toekomst. Dat is goed voor het klimaat en voor de Nederlandse concurrentiekracht.’
Het vorige kabinet had al een aantal stappen gezet om de CO2-uitstoot terug te dringen en meer schone energie op te wekken. Nederland loopt in Europa echter nog steeds achter. Alleen Malta en Luxemburg produceren bijvoorbeeld minder hernieuwbare energie dan Nederland. Van Veldhoven: ‘Onze hele economie kan schoner en slimmer. Het nieuwe kabinet gaat ervoor zorgen dat de kolencentrales uiterlijk in 2030 dichtgaan. En er komen meer windmolens op zee. Bovendien worden vanaf 2030 in Nederland alleen nog maar elektrische auto’s verkocht.’
Klimaatwet geeft zekerheid
Dit kabinet wil de ambitie voor 2030 samen met partners omzetten in een klimaatakkoord. Daarin komen de concrete maatregelen voor alle sectoren van de economie, inclusief transport, landbouw en circulaire economie. Ook komt er een Klimaatwet, zodat het kabinet ook voor de langere termijn de lijnen uitzet. Van Veldhoven: ‘Hiermee zetten we een flinke stap om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Het betekent dat mensen en bedrijven zekerheid krijgen om te investeren in innovatieve technieken en banen voor een schone en duurzame toekomst.’
Ook het belastingstelsel vergroent. ‘Er komt een eerlijkere prijs voor CO2-uitstoot en dus ook op kolenstroom, waarmee schone energie aantrekkelijker wordt. De schoonste en energie is de energie die je niet verbruikt. Naast het punt dat we de opwarming van de aarde tegengaan, willen we met heel Nederland ook werken aan oplossingen voor Groningen. In het regeerakkoord is daarom afgesproken dat we samen met gemeenten en provincies flink gaan investeren in energiebesparing voor woningen en andere gebouwen. De verplichting om huizen op gas aan te sluiten wordt geschrapt. Grote bedrijven helpen we van het Groninger gas af. Daarmee wordt de vraag naar Gronings gas verlaagd, en kan de winning nog wat verder omlaag.’